Pobieranie moczu

MATERIAŁ DO BADAŃ

mocz oddany naturalnie, mocz z cewnika, mocz z nakłucia nadłonowego , mocz z woreczka od noworodków i niemowląt. Optymalnym materiałem jest mocz nocny, pobrany ze środkowego strumienia po uprzednim dokładnym obmyciu narządów moczowo – płciowych.

ZASADY ODDAWANIA MOCZU DO BADAŃ

Czynniki przedlaboratoryjne wpływające na wiarygodność wyniku badania: sposób pobrania, czas pobrania, czas upływający od pobrania do opracowania materiału przez laboratorium oraz warunki transportu próbki moczu do laboratorium.

  • Pojemnik – musi być jednorazowy a do badań mikrobiologicznych sterylny
  • Najlepiej, żeby mocz był dostarczony w ciągu godziny do laboratorium. Dopuszczalne jest przechowywanie moczu w temperaturze 4 C do 3 godzin.
  • U noworodków i niemowląt można stosować do pobrania specjalne woreczki, które zakłada się na okolicę sromu lub penisa po uprzednim umyciu tych narządów wodą i mydłem. Następnie należy sprawdzać zawartość woreczka co 10-15 minut.
  • Mocz powinien być poranny, ponieważ jest on w mniejszym stopniu zależny od diety, aktywności fizycznej i pozycji ciała.
  • Pobieranie moczu na posiew: Mocz powinien być pobrany przed rozpoczęciem chemioterapii. Dopuszcza się możliwość pobierania w trakcie leczenia, ale informacja ta musi być umieszczona na skierowaniu albo w celu monitorowania skuteczności terapii przeciwdrobnoustrojowej.

SPOSÓB POBRANIA MOCZU

  • od dzieci i dorosłych

etap I. Dokładnie umyć okolicę narządów moczowo – płciowych wodą i mydłem bez używania środków dezynfekcyjnych czy mydła z dodatkiem środka dezynfekcyjnego!!

U chłopców należy odciągnąć napletek i dokładnie umyć żołądź.

U małych chłopców można umyć żołądź po odciągnięciu napletka w wieczornej kąpieli.

U osób leżących i małych dzieci należy również dążyć do czystości okolicy cewki moczowej.

U chorych z cewnikiem założonym na stałe nie wolno pobierać moczu na badanie bakteriologiczne z worka zbierającego mocz.

etap II. Pierwsza partia moczu nie nadaje się do badania, gdyż zawiera bakterie bytujące u ujścia cewki moczowej i dlatego należy ją odrzucić. Drugą porcję moczu (tzw. środkowy strumień) zebrać bezpośrednio do jałowego pojemnika w objętości 5 –10 ml i dokładnie zamknąć pojemnik unikając dotykania rękami jego brzegu i powierzchni wewnętrznej.

Pojemnik podpisać podając: imię i nazwisko, wiek, datę i godzinę pobrania, przyjmowane leki przeciwbakteryjne.

  • Od noworodków i niemowląt

etap I.  jak wyżej

etap II. Należy dążyć do pobrania moczu do pojemnika jałowego lub stosować jałowe przyklejane woreczki. Po przyklejeniu woreczka obserwować czy pojawił się w nim mocz ( sprawdzać obecność moczu co 10 – 15 minut). Natychmiast po pojawieniu się moczu odkleić woreczek i przekazać do laboratorium.

Próbka moczu pobrana do woreczka nie wyklucza jej zanieczyszczenia (mocz jest bardzo dobrą pożywką dla bakterii i długie przetrzymywanie woreczka może spowodować namnożenie się bakterii (wynik fałszywie dodatni), stąd w przypadku wyniku dodatniego hodowli wskazane jest potwierdzenie wyniku co najmniej jeszcze jednym badaniem.

TRANSPORT

unikać przegrzania (latem) lub zamrożenia (zimą). Najlepiej transportować w schłodzeniu ( w chłodzonym pojemniku transportowym lub z wkładem chłodzącym). Pojemnik z moczem powinny być szczelnie zamknięte, zabezpieczone przed rozlaniem i dostępem osób trzecich.

Kryteria mikrobiologicznej oceny znamiennej bakteriurii***

kryteria zakażenie

LEUKOCYTURIA

>10 krwinek białych w polu widzenia(wpw) osadu odwirowanego moczu

lub

>5 krwinek białych wpw nieodwirowanego moczu

BAKTERIURIA

≥104CFU/ml moczu

Ostre zapalenie dolnych dróg moczowych u pacjentów bez dodatkowych czynników obciążających ze strony układu moczowego lub/i innych układów (w tym ciąża)*
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek u pacjentów bez dodatkowych czynników obciążających ze strony układu moczowego lub/i innych układów (w tym ciąża)*
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek u pacjentów z dodatkowymi czynnikami obciążającymi ze strony układu moczowego lub/i innych układów (w tym ciąża)**

LEUKOCYTURIA

>10 krwinek białych w polu widzenia(wpw) osadu odwirowanego moczu

lub

>5 krwinek białych wpw nieodwirowanego moczu

BAKTERIURIA

≥103CFU/ml moczu

Ostre zapalenie dolnych dróg moczowych u pacjentów dorosłych z dodatkowymi czynnikami obciążającymi ze strony układu moczowego lub/i innych układów (w tym ciąża)

LEUKOCYTURIA – brak

 

BAKTERIURIA

≥105CFU/ml moczu

Bezobjawowa bakteriuria

Objaśnienia:

* obejmuje zakażenia u dziewcząt powyżej 5 roku życia oraz u kobiet do okresu menopauzy

**obejmuje zakażenia u dzieci poniżej 5 roku życia oraz dorosłych z czynnikami ryzyka

  • LEUKOCYTURIA – obecność leukocytów (krwinek białych) w moczu
  • BAKTERIURIA (bakteriomocz) – obecność bakterii w moczu
  • BAKTERIURIA  ZNAMIENNA – „poziom” drobnoustrojów mogący wskazywać na zakażenie układu moczowego
  • CFU – jednostki tworzące kolonie (colony-forming units)
  • 10x CFU/ml – liczba (10x) jednostek tworzących kolonie na 1 ml moczu czyli liczba drobnoustrojów w 1 ml moczu dostarczonego do laboratorium
  • czynniki sprzyjające zakażeniom dróg moczowych (m.in.): wady anatomiczne i czynnościowe powodujące zastój i wsteczny odpływ moczu [ przerost lub rak gruczołu krokowego, neurogenne zaburzenia czynności pęcherza, zaburzenia odpływu pęcherzowo-moczowodowego – wsteczne zawirowania, zwężenie moczowodów]; obecność kamieni w drogach moczowych, zmiany w układzie moczowym spowodowane ciążą, cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym; leczenie immunosupresyjne; choroby nowotworowe oraz niektóre zabiegi diagnostyczne lub lecznicze: cewnikowanie pęcherza moczowego, cystoskopia, przezcewkowa resekcja gruczołu krokowego.

***wg rekomendacji Polskiej Grupy Roboczej ds. Standardów Profilaktyki i Racjonalnej Terapii Zakażeń (Diagnostyka mikrobiologiczna, E.M. Szewczyk, wyd. PWN) w modyfikacji własnej

Opracowano w ramach systemu jakości ©