Legionella – coraz powszechniejsza przyczyna zapalenia płuc
CHARAKTERYSTYKA DROBNOUSTROJU
Legionella jest to bakteria bytująca w środowisku wilgotnym. Do zakażenia dochodzi w wyniku wdychania aerozolu wodnego pochodzącego z systemów klimatyzacyjnych, z sieci wodociągowych, w łaźniach, na basenach, pod prysznicami, w wannach z hydromasażem, itp.
Większość zakażeń u ludzi powoduje gatunek Legionella pneumophila.
Bakterie te mogą wywoływać zakażenia sporadyczne i epidemie, do których dochodzi gdy zakażone są źródła wody czy systemy klimatyzacyjne w dużych budynkach.
CHOROBOTWÓRCZOŚĆ
Legionella – coraz częstsza przyczyna pozaszpitalnych i szpitalnych zapaleń płuc
Grupy ryzyka ( osoby najbardziej zagrożone zakażeniem):
1. Ludzie w starszym wieku
2. Osoby palące papierosy
3. Przewlekle chorzy na różne choroby układu oddechowego
4. Nowo odkryte grupy zagrożenia:
– dzieci z obniżoną odpornością
– młodzi ludzie bez znanych czynników ryzyka
Postacie kliniczne legionelloz:
1. Choroba legionistów – ciężkie zakażenie układu oddechowego przebiegające z gorączką, kaszlem, osłabieniem organizmu. Może przypominać inne infekcje np.: grypę czy zapalenie oskrzeli. Śmiertelność wynosi od 10 do 20%a niekiedy może być wyższa.
2. Gorączka Pontiac – zakażenie grypopodobne przebiegające łagodnie z gorączką i czasem z kaszlem ale bez objawów zapalenia płuc
ROZPOZNANIE I DIAGNOSTYKA
Przebieg legionelloz przypomina wiele innych zakażeń układu oddechowego, dlatego rozpoznanie ich tylko na podstawie objawów klinicznych jest niemożliwe. Konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych.
Metody diagnostyczne
1. Hodowla – Wadą tej metody jest długi okres oczekiwania na wynik. Legionella rośnie na podłożach od 4 do 10 dni.
2. Wykrywanie bakterii w plwocinie czy innym materiale z układu oddechowego za pomocą testu immunofluorescencyjnego . Wada – trudność w uzyskaniu prawidłowego materiału, ponieważ pacjenci z legionellozą charakteryzują się skąpym wydzielaniem plwociny.
3. Wykrywanie kwasu nukleinowego swoistego dla Legionella bezpośrednio w materiale od chorego. Wada – metoda wymaga inwazyjnego pobrania próbki z układu oddechowego.
4. Wykrywanie przeciwciał w surowicy krwi metodą immunofluorescencyjną lub immunoenzymatyczną. Wada – metoda pośrednia, niewykrywająca bezpośrednio Legionella w materiale od chorego tylko odpowiedź mechanizmów odpornościowych (wytwarzanie przeciwciał) na jej obecność w organizmie.
5. Wykrywanie antygenu Legionella w moczu za pomocą testu immunochromatograficznego
Zalety:
1. Szybki
– wynik ostateczny po 1 godzinie
– otrzymanie szybkiego wyniku daje możliwość natychmiastowej, celowanej terapii antybiotykowej
– im wcześniejsze leczenie tym lepsze rokowania i znacznie zmniejszona śmiertelność
2. Materiał łatwy do pobrania – próbka moczu
3. Łatwy do interpretacji – obiektywne, jakościowe wyniki
4. Dokładny
– wysoka specyficzność i czułość
– wykrywa wczesne jak i późniejsze fazy choroby
– uprzednia terapia antybiotykowa ma minimalny wpływ na badanie
5. Wiarygodny
– wiarygodność testu potwierdza zewnętrzna jak i wbudowana wewnętrzna kontrola
OGRANICZENIA METODY
- Test może być stosowany tylko do moczu. Nie może być stosowany do surowicy, innych płynów ustrojowych a także do prób środowiskowych (np. woda)
- Test nie wykrywa innych serogrup i gatunków Legionella
- Diagnostyka legionellozy nie może opierać się tylko na objawach klinicznych i radiologii. Nie ma jednego zadawalającego testu laboratoryjnego dla „choroby legionistów”. Dlatego metody hodowlane, serologiczne i wykrywanie antygenów powinny być połączone z obserwacją objawów klinicznych w celu właściwej diagnostyki.
- Występowanie antygenów Legionella w moczu może się różnić i zależy od cech indywidualnych pacjenta.
- Pojawienie się antygenów może nastąpić już po 3 dniach od wystąpienia objawów i utrzymywać się do roku po leczeniu. Wynik pozytywny testu BinaxNOW® Legionella Urinary Antigen może świadczyć o obecnej infekcji lub o infekcji przebytej, dlatego nie może być stosowany bez dodatkowych potwierdzeń.
INTERPRETACJA WYNIKÓW
Wynik dodatni dla antygenu Legionella pneumophila serogrupy 1 w moczu, świadczy o trwającej lub przebytej infekcji.
Wynik ujemny dla antygenu Legionella pneumophila serogrupy 1 w moczu, sugeruje że ostatnio lub obecnie nie przechodzono infekcji. Infekcja wywołana przez Legionella nie może być wykluczona ponieważ inne serogrupy i gatunki mogą wywoływać chorobę, antygen może nie występować w moczu we wczesnym stadium infekcji lub poziom antygenu jest za niski.
W jaki sposób należy pobrać i dostarczyć materiał do laboratorium
- Próbka moczu powinna być pobierana do standardowego pojemnika.
- Próbka może być przechowywania w temp. pokojowej (15-30ºC) do 24 godzin od pobrania. W temperaturze od 2 do 8ºC może być przechowywana do 14 dni, a w temperaturze od – 10 ºC do -20 ºC przez dłuższy czas.
- Jeżeli jest to konieczne, próbka moczu może być transportowana w szczelnym pojemniku w temp. 2-8ºC lub zamrożona.