Informacja o morfologii krwi obwodowej

MORFOLOGIA KRWI OBWODOWEJ

Morfologia krwi obwodowej, czyli badanie składu komórkowego krwi, jest najczęściej zlecanym przez lekarza badaniem.  Często pozwala ono określić przyczyny dolegliwości. Może być wykonywane zarówno w celu okresowej kontroli stanu zdrowia, jak i w celach diagnostycznych, gdy pacjent zgłasza się do lekarza z niepokojącymi objawami. Badanie krwi służy także do monitorowania leczenia i przebiegu niektórych chorób. Wykonywana okresowo morfologia krwi może pozwolić na wcześniejsze wykrycie i skuteczniejsze leczenie wielu różnych chorób a także  dostarczyć informacji o funkcjonowaniu całego organizmu.

Kiedy powinno się robić badanie morfologii krwi?

  • Kiedy odczuwasz ciągłe zmęczenie, szczególnie jeśli towarzyszy temu bladość powłok skórnych.
  • Kiedy tracisz na wadze choć nie ograniczasz spożywanych pokarmów.
  • Kiedy często chorujesz
  • Kiedy masz tendencję do łatwego powstawania siniaków i trudnego gojenia się ran.

Ale nawet, gdy czujesz się dobrze, badanie krwi wykonuj co najmniej raz w roku. Pozwoli to ocenić, czy Twój organizm działa prawidłowo .

W badaniu krwi oceniane są trzy główne układy komórkowe: 1. układ czerwonokrwinkowy, białokrwinkowy i płytki krwi. Zmniejszenie lub podwyższenie poszczególnych parametrów w tych układach pozwala na zdiagnozowanie wielu chorób a także na sprawdzenie jak funkcjonuje nasz organizm w różnych sytuacjach np.: stres, duży wysiłek, odwodnienie, przy intensywnym poceniu się, przebywanie na dużych wysokościach, w ciąży.

UKŁAD CZERWONOKRWINKOWY

Erytrocyty (RBC) –krwinki czerwone

  • ich zmniejszona wartość jest objawem niedokrwistości czyli anemii. Może być ona wywołana utratą krwi, niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego. Do niedokrwistości dochodzi też w przypadku oddziaływania różnorodnych czynników powodujących rozpad erytrocytów (mówimy wtedy o niedokrwistości hemolitycznej). Przyczyną niedokrwistości jest także niedobór żelaza lub inne przyczyny wtórne (ciąża, choroby nerek, nowotwory, choroby przewlekłe).
  • wzrost produkcji krwinek czerwonych stymulowany jest najczęściej przez niedotlenienie organizmu, który może ona mieć charakter fizjologiczny jak w przypadku osób mieszkających wysoko nad poziomem morza lub u palaczy tytoniu. Niedotlenienie może też być też następstwem przewlekłych chorób płuc lub serca. Z tego powodu chorobom tym może towarzyszyć przewlekła nadkrwistość.
  • Hemoglobina (HGB) – zmniejszone stężenia hemoglobiny to podstawowe kryterium niedokrwistości. Występuje także w stanach przewodnienia i w ciąży (najmniejsza wartość osiąga około 32 t.c.). Podwyższone stężenie hemoglobiny obserwuje się w stanach odwodnienia (przy długotrwałych biegunkach, intensywnych wymiotach, niedostatecznej podaży płynów, intensywnym poceniu się) oraz w nadkrwistościach. Stężenie hemoglobiny zależy także od wielu czynników takich jak płeć, wysokość nad poziomem morza czy tryb życia (np. wyższa u sportowców dyscyplin wytrzymałościowych np.: kolarze czy wioślarze).
  • Hematokryt (HCT) – jest ważnym parametrem, od którego zależy lepkość krwi. Obniżenie hematokrytu jest typowe dla niedokrwistości oraz stanów przewodnienia organizmu, zwiększone wartości występują w przebiegu nadkrwistości oraz są typowe dla odwodnienia organizmu. Na wzrost hematokrytu mogą mieć także wpływ takie czynniki jak wysiłek fizyczny, zimno czy zbyt długi zastój krwi spowodowany opaską uciskową zakładaną na ramię przy pobieraniu krwi.

Wskaźniki krwinek czerwonych:

  • RDW- Rozkład objętości krwinek czerwonych

Norma rozkładu objętości krwinek czerwonych:
• 11,5-14,0 %

Wartość tego parametru wzrasta w niedokrwistości z niedoboru żelaza. Wzrost RDW można też zaobserwować po utracie krwi albo po leczeniu witaminą B12 lub/i kwasem foliowym.

  • MCV-Średnia objętość krwinek czerwonych

Normy średniej objętości krwinek czerwonych:
•  80-98 fl

Wartość MCV poniżej 80 fl świadczy o niedokrwistości mikrocytowej (przebiegającej ze zmniejszeniem rozmiaru krwinki czerwonej). Jest ona charakterystyczna dla niedoboru żelaza. Natomiast wynik powyżej 110 fl jest najczęściej sygnałem niedokrwistości megaloblastycznej, związanej z niedoborem witaminy B12 lub/i kwasu foliowego. Nieznaczne podwyższenie MCV bywa spowodowane wzrostem ilości retikulocytów (młodych postaci erytrocytów, które mają większą objętość), co nie zawsze jest patologią.

  • MCH- Średnia zawartość hemoglobiny

Norma średniej zawartości hemoglobiny (MCH):
• 27-31 pg

Wzrost średniej zawartości hemoglobiny w krwince czerwonej może towarzyszyć niedokrwistościom makrocytowym (z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego).

Natomiast spadek średniej zawartości hemoglobiny może być spowodowany przez zaburzenia wodno-elektrolitowe (np. przewodnienie hipotoniczne) i niedokrwistości niedobarwliwe (z niedoboru żelaza).

  • MCHC- Średnie stężenie hemoglobiny

Norma średniego stężenia hemoglobiny (MCHC):
• 31-36 g/dl

Wzrost MCHC może występować we wrodzonej sferocytozie i w stanach hipertonicznego odwodnienia.

Spadek MCHC może być spowodowany przez zaburzenia wodno-elektrolitowe typu hipertonicznej hiperhydracji i przez niedokrwistości z niedoboru żelaza.

UKŁAD BIAŁOKRWINKOWY

Leukocyty (WBC) – krwinki białe

  • wzrost wartości krwinek białych występuje  w przebiegu ciąży i w okresie połogu, po intensywnym wysiłku fizycznym, pod wpływem stresu, w zakażeniach bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych, w stanach zapalnych, chorobach nowotworowych oraz w martwicach narządowych jak zawał serca. Wyższą leukocytozę obserwuje się u osób palących oraz stosujących glikokortykosteroidy i sole litu.
  • spadek wartości WBC, czyli leukopenię obserwuje się w zakażeniach wirusowych (np. grypa, odra, różyczka, ospa wietrzna), w układowych chorobach tkanki łącznej, niedoborach witaminy B12 lub kwasu foliowego, chorobach nowotworowych, stanach wyniszczenia oraz pod wpływem niektórych leków.

W wykonywanym zwykle z morfologią krwi rozmazie białokrwinkowym określana jest liczba poszczególnych typów leukocytów: eozynofili, bazofili, monocytów, neutrofili i limfocytów.

  • Granulocyty kwasochłonne (EOS, eozynofile) – Zwiększona liczba eozynofili występuje w chorobach o podłożu alergicznym, w chorobach pasożytniczych, w niektórych chorobach skóry, w ziarnicy złośliwej i niektórych innych chorobach hematologicznych oraz chorobach układowych tkanki łącznej. Obniżona liczba eozynofilii występuje najczęściej u osób przyjmujących glikokortykosteroidy.
  • Granulocyty zasadochłonne (BAS, bazofile) – ich zwiększona liczba występuje w przewlekłej białaczce szpikowej, w przebiegu gruźlicy, niedoczynności tarczycy i chorobie Leśniowskiego-Crohna.
  • Granulocyty obojętnochłonne (NEU, neutrofile) – Granulocytopenia (spadek liczby) występuje pod wpływem niektórych leków, w chorobach bakteryjnych i autoimmunologicznych. Zwiększenie liczby w ostrych zakażeniach bakteryjnych, zatruciu i reumatoidalnym zapaleniu stawów.
  • Limfocyty (LYM) – limfocytoza (wzrost liczby) jest typowa dla zakaźnych chorób wirusowych a także w przewlekłej białaczki limfocytowej i niektórych chłoniaków. Spadek liczby limfocytów pojawia się w trakcie radio- i chemioterapii.
  • Monocyty (MON) – Zwiększoną liczbę monocytów obserwuje się w w zakażeniach bakteryjnych i wirusowych, w zakażeniach pierwotniakami (malaria, pełzakowica), w chorobach układowych tkanki łącznej, w marskości wątroby, w chorobie Leśniowskiego Crohna oraz w ostrej i przewlekłej białaczce mielomonocytowej, ostrej białaczce monoblastycznej, szpiczaku mnogim.

PŁYTKI KRWI  (trombocyty, PLT)

  • Z nadpłytkowością (trombocytozą) mamy do czynienia w przypadku przewlekłych stanów zapalnych, po wysiłku fizycznym, w niedoborze żelaza, po usunięciu śledziony, w ciąży, w przebiegu niektórych nowotworów. Zdarza się też tzw. nadpłytkowość samoistna (bez uchwytnej przyczyny).
  • Częściej spotyka się jednak małopłytkowość (trombocytopenię). Może ona być spowodowana np. niedoborami witaminy B12 lub kwasu foliowego, infekcjami, nowotworami i innymi chorobami, a także występować jako skutek uboczny niektórych leków.

Opracowała mgr Marta Więcaszek