- Działanie klasyczne – witamina przeciwkrzywicza – zapewnia hemostazę wapniową i kostną powodując wzrost wchłaniania wapnia w przewodzie pokarmowym,
- Działanie nieklasyczne – jako hormon sterydowy.
Niedobory witaminy D związane są z występowaniem wielu chorób przewlekłych, w tym nowotworów, chorób autoimmunologicznych, cukrzycy typu 1 i typu 2, stwardnienia rozsianego, reumatoidalnego zapalenia stawów, choroby Leśniowskiego-Crohna, chorób układu sercowo-naczyniowego, z osłabieniem mięśni i pogorszeniem sprawności fizycznej, depresji, demencji, chorób infekcyjnych i wzrostem umieralności z powodów ogólnych i sercowo-naczyniowych.
Witamina D zmniejsza ryzyko:
- Osteoporozy i złamań – przede wszystkim kości biodrowej i pozakręgowych
- Nowotworów – poprzez wpływ na różnicowanie komórek i proliferację, hamowanie tworzenia przerzutów i angiogenezy w obrębie guza, czyli ma wpływ na rozwój nowotworów we wszystkich jego aspektach
- Zachorowania na stwardnienie rozsiane (SM)
- Wystąpienia cukrzycy
- Wystąpienia przewlekłej choroby nerek (PChN) zmniejszając albuminurię i spowalniając progresję choroby nerek
- Zaburzeń funkcji poznawczych i demencji
Witamina D pomaga w utrzymaniu prawidłowej ciąży – podtrzymuje wzrost płodu drogą dostarczania wapnia (Ca), kontroluje sekrecję hormonów łożyska a także ogranicza produkcję cytokin prozapalnych.
U osób krytycznie chorych dodatkowo z niedoborem witaminy D częściej dochodzi do ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS), sepsy, dysfunkcji serca. Prawidłowy poziom witaminy D chroni przed występowaniem problemów sercowo-naczyniowych i przed umieralnością z nimi związaną (ryzyko ostrych zespołów wieńcowych).
Wskazania do oznaczania stężenia witaminy D:
- Krzywica, osteomalacja, osteoporoza
- Przewlekła choroba nerek
- Niewydolność wątroby
- Mukowiscydoza
- Zespoły zaburzonego wchłaniania: choroby zapalne jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna, operacje bariatryczne (chirurgiczne leczenie otyłości), napromieniowanie jelit
- Nadczynność przytarczyc
- Leki: fenytoina, glikokortykoidy, piramidon, fenobarbital, rifampicyna, leki przeciw AIDS
- Osoby w podeszłym wieku z upadkami w wywiadzie
- Osoby w podeszłym wieku ze złamaniami w wywiadzie
- Otyłe dzieci i otyli dorośli (wskaźnik masy ciała BMI>30) – otyłość II i III stopnia
- Choroby ziarniniakowe: sarkoidoza, gruźlica, histoplazmoza, kokcidiomykoza, beryloza, niektóre chłoniaki
- Inne: ciąża, karmienie piersią, dzieci karmione wyłącznie mlekiem matki.